Wittem. Clemensdag – wat is dat eigenlijk? Elk jaar vindt de dag afwisselend plaats op een andere locatie. Hier ontmoeten leden van de Redemptoristenfamilie van onze provincie St.-Clemens elkaar. Dit jaar vond de Clemensdag, onder het motto “De schepper als gastheer”, plaats in klooster Wittem.
Zodra ze het gebouw binnenkwamen, konden bezoekers het gerenoveerde gebouw bewonderen. Zowel de nieuwe kloosterwinkel als het bezoekerscentrum “Scala” schitteren sinds enkele maanden in nieuwe pracht. Met terechte trots gaf Jelle Wind van Klooster Wittem uitleg over de verbouwingen.
Na een kort welkom door pater Provinciaal Jan Hafmans, begon de heer Tjirk van der Ziel met de inleidende lezing. In de volgende 45 minuten gaf Van der Ziel het publiek enkele interessante punten mee, om over na te denken.
In het begin deed hij verslag van een kleine groente- en fruithandelaar uit Nederland die, ondanks zijn specialistische kennis en expertise, in de prijzenoorlog met de lokale supermarkt niet kan standhouden en uiteindelijk zijn winkeltje moet sluiten. Het is de klant of de consument die hiervoor verantwoordelijk is en tegelijkertijd eronder lijdt.
Het volgende voorbeeld gaat over tomaten. Volgens Van der Ziel zijn er wereldwijd meer dan 15.000 variëteiten – maar ligt de focus sinds de afgelopen eeuw op grote monoculturen. Dit is efficiënter en verlaagt de prijzen voor bedrijven. Wat overblijft is enerzijds een tomaat die er voor de klant altijd eender uitziet en smaakt en anderzijds zo’n 93% bedreigde tomatensoorten.
Ook andere dingen weerspiegelen de houding van mensen ten opzichte van de natuur, zoals de taal bijvoorbeeld. Kennis is en wordt altijd doorgegeven via taal – zowel mondeling als schriftelijk. Het is belangrijk om dingen precies te kunnen benoemen. De Bijbel is hier een voorbeeld van. Wie had gedacht dat er 93 namen waren van verschillende dier- en vogelsoorten of 151 namen van planten en bomen?
Woorden en daarmee hun betekenis verdwijnen echter steeds meer uit het dagelijks gebruik. Kinderen kunnen vaak alleen maar zeggen dat het een boom of een vogel is, de exacte naam weten ze niet. Volgens Van der Ziel is hier sprake van een wisselwerking: “Als we geen woorden voor iets hebben, is het moeilijk om iets te onderscheiden, te interpreteren, te begrijpen, te kennen, ervan te leren, het te waarderen. “
Tegenwoordig weten we meer dan ooit over onze wereld en hoe deze werkt, we hebben begrepen dat we duurzaam moeten handelen om onze planeet te beschermen. Dit staat ook beschreven in de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Hier wijst Van der Ziel op een disbalans: mensen en hun zorgen worden veel vaker genoemd dan dieren of planten. Hoewel men de waarde van de natuur kent, wordt deze gereduceerd tot het nut ervan voor de mens.
Bovendien is het voor de meeste mensen moeilijk om wetenschappelijke resultaten te begrijpen. Daarvoor heb je gevoelsgeladen verhalen nodig, zoals het verhaal van de groenteman, die ons een aanzet geven om na te denken over ons handelen. De Bijbel geeft vaak dramatische en emotionele beelden. De verhalen uit de Bijbel komen vaak terug in moderne verhalen in een andere vorm. Een professor aan de Universiteit van East Anglia bijvoorbeeld vergeleek de narratieven rond klimaatverandering met verhalen uit de Bijbel. Bijvoorbeeld met het “Treuren over het verloren Eden”: We verlangen naar de tijd dat de wereld “nog in orde was”. Tegelijkertijd wordt klimaatverandering gezien als een dreigende catastrofe die snelle actie vereist, als de “voorspelling van de Apocalyps”. Deze verhalen zouden net zo goed op voedsel kunnen worden toegepast. In de Bijbel is voedsel de basis van al het leven op aarde, mens en dier eten dezelfde dingen. Eten is ook een manier van kijken naar de natuur en haar schepping. Mensen bepalen zelf hoe ze ermee omgaan en hoe ze de Schepper als gastheer danken.
Na deze lezing lieten de afzonderlijke locaties in de provincie aan de hand van korte videoclips zien, hoe zij nu al duurzaam proberen te handelen. Er was zeker een of andere inspiratie die de bezoekers na het evenement meenamen. Tijdens een gedachtewisseling konden bezoekers actief bijdragen leveren en een aanzet geven tot duurzaam handelen.
Tijdens de lunchpauze genoten we – geheel passend bij het thema van de dag – van gerechten die waren bereid met bijzondere aandacht voor het gebruik van duurzame voeding.
Na de middag was er gelegenheid om deel te nemen aan een gespreksronde op basis van de lezing van de ochtend, aan een rondleiding door het klooster of aan een meditatieve wandeling. In de aansluitende plenaire sessie werden de resultaten van de ideeënuitwisseling gepresenteerd. Ten slotte vond in de kloosterkerk een tweetalige Liturgie van het Woord plaats.
Eric Corsius, medewerker van het provinciaal bestuur, die de dag leidde, was zeer tevreden: “In onze Congregatie worden de thema’s behoud van de schepping, klimaatverandering en duurzaamheid steeds belangrijker. Bewustwording van deze kwesties vereist ook een nieuwe manier van denken over onze levensstijl, onze economie en onze consumptie – kwesties die eigenlijk altijd in het kloosterleven de aandacht hebben gehad. Vandaag heeft zeker geholpen om dit belangrijke onderwerp onder de aandacht te brengen.”
Ook als Clemensdag 2022 voorbij is en Clemensdag 2023 een nieuw motto krijgt, zal het onderwerp duurzaamheid ons de komende tijd zeker bezighouden.
